کمپرسور چیست؟
کمپرسور یکی از دستگاههای مکانیکی میباشد که امروزه به دلیل کاربرد فراوان به آنها در اصطلاح اسب بارکش صنایع میگویند. این ماشین پر ارزش در زمینههای مختلف از صنعت گرفته تا پزشکی، لوازم خانگی و غیره کاربرد دارد. در واقع کمپرسور برای فشرده کردن گاز یا مایعات استفاده میشود.
عملکرد کمپرسورها به این صورت میباشد که با صرف انرژی مکانیکی فراوانی، گاز را با سرعت به درون خود مکیده و سپس آنرا فشرده میسازند. در اثر این عمل، دمای گازی که فشرده میشود نیز افزایش مییابد.
در برخی موارد، گاز پر فشار خروجی از کمپرسورها را از یک سیستم خنککننده عبور میدهند تا دمای گاز دوباره به حد معمولی باز گردد. انواع گوناگونی از کمپرسور وجود دارد که برای مصارف صنعتی و عمومیطراحی شدهاند.
انواع کمپرسور :
کمپرسورها دارای انواع مختلفی هستند. دسته بندیهای گوناگون، کمپرسورها را بر پایه ویژگیهای گوناگون طبقه بندی میکنند. در یکی از رایجترین این طبقه بندیها، برپایه نحوه انتقال انرژی از کمپرسور به سیال، کمپرسورها به دو دسته تقسیم میشوند:
1- کمپرسورهای دینامیکی:
در این کمپرسورها انتقال انرژی به سیال به طور دایمیاست. انواع کمپرسورهای دینامیکی عبارت اند از:
- جریان شعاعی (Centrifugal)
- جریان محوری (Axial)
از کمپرسورهای دینامیکی در فشارهای با نرخ پایین و دبیهای بالاتر استفاده میشود.
2- کمپرسورهای جابجایی مثبت:
در این کمپرسورها انتقال انرژی به سیال به صورت متناوب یا پریودیک صورت میپذیرد. انواع کمپرسورهای جابجایی مثبت عبارتند از:
- رفت و برگشتی (Reciprocating)
- دوار (Rotary)
قدرت تراکم این کمپرسورها نسبت به نوع دینامیک بیشتر است. البته دبی این کمپرسورها به مراتب کمتر از نوع دینامیک میباشد.
نیروی محرکه کمپرسورها بسته به قدرت آنها میتواند الکتروموتور (برقی) یا موتوردیزلی (Diesel Engine) باشد.
کمپرسورهای دینامیکی:
کمپرسورهای دینامیکی در دو طرح محوری و شعاعی موجود میباشند. طرحهای شعاعی غالباً کمپرسورهای توربینی یا کمپرسورهای توربینی شعاعی نامیده میشوند و طرحهای محوری غالباً کمپرسورهای گریز از مرکز نامیده میشوند.
برخلاف کمپرسورهای جابجایی که با جریان ثابت کار میکنند، کمپرسورهای دینامیکی با فشار ثابتی کار میکنند. عملکرد کمپرسور دینامیکی تحت تأثیر شرایط بیرونی قرار دارد، از جمله، ایجاد تغییری جزئی در فشار ورودی باعث تغییر زیادی در ظرفیت میشود.
کمپرسور گریز از مرکز:
از جمله ویژگیهای کمپرسور گریز از مرکز، جریان رانش شعاعی آن است. هوا با استفاده از پرههای شعاعی وارد مرکز پروانه دواری میشود و توسط نیروهای گریز از مرکز به سوی محیط پروانه دوار به بیرون پرتاب میشود. قبل از اینکه هوا به مرکز پروانه دوار بعدی رانده شود، از یک پخش کنند و یک محفظه حلزونی عبور میکند، که در این محفظه انرژی جنبشی به فشار استاتیک تبدیل میشود.
نسبت فشار هر مرحله، نسبت فشار کلی کمپرسور را مشخص میکند. همچنین بعد از هر پروانه دوار سرعت هوا به طور چشمگیری افزایش مییابد. دمای هوا در قسمت ورودی هر یک از مراحل نقش مهمی در توان کمپرسور دارد و به همین دلیل است که خنک کاری بین مراحل نیاز میشود.
کمپرسورهای گریز از مرکز با بیش از ۶ مرحله و فشاری تا ۲۵ بار غیرمعمول نیستند. پروانه دوار میتواند دارای طرح باز و یا بسته باشد. طرح باز در کاربردهای هوا رایجتر است. از طرح باز در کمپرسورهای گاز نیز استفاده میشود.
پروانه دوار معمولاً از آلیاژ فولاد ضد زنگ و یا آلومینیوم ساخته میشود. سرعت این کمپرسور در مقایسه با کمپرسورهای دیگر خیلی بالا است، حدود ۱۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ دور بر دقیقه کاملاً رایج میباشد.
این، بدین معنی است که به جای یاتاقانهای ساچمهای از یاتاقانهای تخت (JOURNAL BEARINGS) یا همان یاتاقانهای لغزشی در این کمپرسورها استفاده میشود. یاتاقانهای ساچمهای در کمپرسورهای یک مرحلهای با نسبت فشار کم مورد استفاده قرار میگیرند.
غالباً کمپرسورهای چند مرحلهای دارای دو پروانه دوار هستند که بر روی هر دو انتهای محور گردان نصب شدهاند که بارهای محوری تولید شده توسط اختلاف فشار را خنثی میکنند. پایینترین میزان جریان حجمی در کمپرسور گریز از مرکز عمدتاً توسط جریان موجود در آخرین مرحله تعیین میشود.
مقدار حد عملی l/s ۱۶۰ در مجرای خروجی از یک تجهیز افقی دو تکه، غالباً قاعده کلی است.
هر کمپرسور گریز از مرکز باید به طور مناسبی آببندی شود تا میزان نشتی را در راستای محور گردنده که از میان محفظه کمپرسور عبور میکند را کاهش دهد. آببندهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند و پیشرفتهترین آنها را میتوان در کمپرسورهای پر سرعت که تأمین کننده فشارهای بالا میباشند، یافت.
رایجترین انواع آببندهای چهارگانه شامل آببندهای لابیرینتی، آببندها حلقوی (معمولاً آببندهای گرافیتی که خشک کار میکنند، اما آببندهای مایع نیز به کار گرفته میشود)، آببندهای مکانیکی (MECHANICAL SEAL)و آببندهای هیدرواستاتیکی میباشد.
کمپرسور محوری:
یک کمپرسور محوری (Axial compressors) دارای جریان محوری است، هوا یا گاز از میان ردیفهایی از پرههای ثابت و متحرک در امتداد محور گردان کمپرسور عبور میکنند. بدین ترتیب سرعت هوا به تدریج همزمان با اینکه پرههای ثابت انرژی جنبشی را به فشار تبدیل میکنند، افزایش مییابد.
پایینترین میزان جریان حجمی در چنین کمپرسوری حدود l/s۱۵ است. معمولاً یک استوانه متعادل کنندهای در کمپرسور تعبیه میشود، تا نیروی فشار محوری را متعادل سازد. کمپرسورهای محوری به طور کلی از کمپرسورهای گریز از مرکز کوچکتر هستند و به طور معمول سرعت آنها 25% بالاتر است و این کمپرسورها برای میزان جریان حجمی بالا در فشار نسبتاً متوسط مورد استفاده قرار میگیرند.
به استثنای کاربردهای توربین گازی، نسبت فشار به ندرت بالاتر از ۶ بار است. جریان معمول تقریباً l/s ۶۵ و فشار مؤثر تقربیا ۱۴ بار است.
کمپرسورهای جابجایی مثبت:
یک کمپرسور جابجایی (Displacement compressor) دارای این خصوصیت است که حجم معینی از گاز یا هوا را محصور میکند و سپس با کاهش دادن منطقه حجم محصور شده، فشار را افزایش میدهد.
یک پمپ دوچرخه سادهترین نوع یک کمپرسور جابجایی است، که در این نوع پمپ، هوا وارد سیلندر میشود و توسط پیستون متحرکی فشرده میشود. کمپرسور پیستونی دارای اصل عملکردی مشابهی است با یک پیستون، این کمپرسور دارای پیستونی است که در آن یک میله اتصال و یک میل لنگ چرخشی باعث عقب و جلو رفتن آن میشود.
اگر برای فشردن هوا فقط یک طرف پیستون استفاده شود، پیستون یکطرفه نامیده میشود. اگر هر دو طرف بالا و پایین مورد استفاده قرار گیرد، کمپرسور دوطرفه نامیده میشود. تفاوت بین فشار در قسمت ورودی و قسمت خروجی به عنوان اندازهای از کار کمپرسور است. نسبت فشار، رابطه بین فشار مطلق در قسمتهای ورودی و خروجی است.
بنابراین ماشینی که هوایی تحت فشار اتمسفر را تا ۷ بار فشرده میسازد دارای کاری با نسبت فشار ۱=۸ / (۷+۱) است.
کمپرسور پیستونی:
کمپرسور پیستونی (Piston compressors) قدیمیترین و متداولترین نوع کمپرسور است. این کمپرسور در شکلهای دوطرفه یا یکطرفه موجود است که قطعات آنها روغنکاری شونده یا روغن کاری نشونده میباشند و به اشکال متفاوتی دارای تنوع تعداد سیلندر هستند. به استثنای کمپرسورهای واقعاً کوچک که دارای سیلندرهای عمودی هستند، شکل بندی V برای کمپرسورهای کوچک رایج ترین است.
در کمپرسورهای بزرگ دوطرفه، شکل بندی نوع L با سیلندر عمودی فشار پایین و سیلندر افقی فشار بالا مزایای بسیار زیادی داشته و به همین علت است که این نوع طرح نسبت به طرحهای دیگر رایجتر است.
کمپرسورهایی که روغنکاری میشوند به طور معمول با سیستم روغن کاری پاششی یا روغن کاری فشاری کار میکنند. بیشتر کمپرسورها دارای سوپاپهای خودکار هستند. یک سوپاپ خودکار به هنگام بروز اختلافات فشار در دو سمت بشقابک سوپاپ باز و بسته میشود.
کمپرسور 3پ کاکا :
مشخصات: همان طور که از اسمش پیداست این کمپرسور سه مرحلهای، پیستونی و برای فشرده کردن اکسیژن به کار میرود (۳:سه مرحلهای/ پ:پیستونی/ کا:کمپرسور/ کا:کیسلاروت (به زبان روسی یعنی اکسیژن)) ساخت کشور روسیه (شوروی سابق) اجزا کمپرسور: ۱-الکتروموتور ۲-ژنراتور ۳-بافر یا تجهیزات حجمی۴-پیستون ۵-سردکن گاز ۶-پمپ روغن ۷-سردکن روغن ۸-لوله و اتصالات گازی ۹-لوله و اتصالات آبی ۱۰-لوله و اتصالات روغنی ۱۱-سوپاپهای گازی ۱۲-کارتر ۱۳-سیلندر
طریقه کارکرد: کارکرد آن به این صورت است که ابتدا اکسیژن با فشاری در حدود ۰٫۵اتمسفر به طریقه مکش وارد بافر شده سپس وارد سیلندر میشود پس از فشرده شدن در حدود ۲ اتمسفر وارد بافر دوم شده و پس از تعدیل فشار وارد سردکن اول میشود پس از خنک شدن در سردکن وارد مرحله دوم شده و پس از فشرده شدن در حدود ۱۵ تا ۱۷ اتمسفر وارد بافر سوم و سردکن دوم میشود و دوباره پس از خنک شدن وارد مرحله سوم شده و تا فشار بیش از ۲۵ اتمسفر فشرده شده و وارد بافر چهارم و سردکن گاز سوم میشود و پس از خنک شدن نهایی برای مصرف فرستاده میشود.
کمپرسور پیستونی روغنکاری نشونده :
محور موتور شش سیلندر کمپرسور رفت و برگشتی است که میتواند با دو، چهار و شش سیلندر عمل کند.
کمپرسورهای پیستونی روغنکاری نشونده (Oil-free piston compressors) دارای رینگهای پیستونی از جنس پلیاتیلنی یا کربنی میباشند و یا اینکه دیواره پیستون و سیلندر آنها میتواند همانند کمپرسورهای مارپیچی شیاردار باشد. کمپرسورهای بزرگتر دارای یک یاتاقان متحرک و واشرهای درزگیری هستند که بر روی پینهای انگشتی پیستون قرار دارند و دارای قطعه میانی تهویه کنندهای است که از انتقال روغن از محفظه کارتل روغن به محفظه تراکم ممانعت میکند.
کمپرسورهای کوچکتر غالباً دارای یک کارتل روغن به همراه آببندی جهت افزایش عمر یاتاقانها هست.
کمپرسور دیافراگمی:
کمپرسورهای دیافراگمی(Diaphragm compressors) گروه دیگری را تشکیل میدهند. دیافراگم به طور مکانیکی یا هیدرولیکی به کار انداخته میشود. کمپرسورهای دیفراگمی مکانیکی با جریان اندک و فشار پایین یا به عنوان پمپهای خلاء مورد استفاده قرار میگیرند. کمپرسورهای دیافراگمی هیدرولیکی برای فشار بالا مورد استفاده قرار میگیرند.
کمپرسور مارپیچی :
اصول کلی کمپرسور جابجایی چرخشی با پیستون مار پیچی شکل (Screw compressors)، در سالهای دهه ۱۹۳۰ توسعه یافت و این زمانی بود که یک کمپرسور چرخشی با ظرفیت بالا و جریانی ثابت در شرایط متفاوت، مورد نیاز بود. اجزاء اصلی هواساز کمپرسور شامل روتورهای نر و مادگی میباشد، مادامیکه به طرف یکدیگر حرکت میکنند، حجم بین آنها و محفظه کاهش مییابد.
هر هواساز مارپیچ دارای نسبت فشار ثابتی است که به طول مارپیچ، فاصله میان دندههای مارپیچ و شکل مجرای تخلیه آن بستگی دارد. برای بدست آوردن بهترین راندمان، نسبت فشار باید با فشار کاری مورد نیاز تطبیق داده شود. کمپرسور مارپیچی دارای سوپاپ نبوده و هیچ نیروی مکانیکی ندارد که باعث عدم تعادل شود. این بدین معنی است که این نوع کمپرسور با ابعاد برونی کوچک میتواند با سرعت میله گردنده بالائی کارکند و جریان عظیمی را ترکیب نماید.
یک نیروی محوری فعال که به اختلاف فشار بین ورودی و خروجی بستگی دارد بر یاتاقانها وارد میگردد. مارپیچ، که در اصل متقارن بود، هم اکنون در طرحهای مختلف به صورت اشکال حلزونی توسعه یافته است.
کمپرسورهای مارپیچی روغن کاری نشونده:
اولین کمپرسورهای مارپیچی دارای شکل متقارنی بودند و در محفظه فشارآنها از مایع استفاده نمیشد. به همین دلیل به آنها کمپرسورهای مارپیچی روغنکاری نشونده یا خشک میگفتند. در اواخر دهه ۱۹۶۰ کمپرسور مارپیچی روغنکاری نشونده سرعت بالائی بوجود آمد که دارای شکل مارپیچ نامتقارنی بود. این شکل جدید روتور به طور چشمگیری منجر به افزایش راندمان شد، این افزایش کارائی به علت کاهش نشت در دستگاه بود.
در کمپرسورهای مارپیچی خشک از یک چرخ دنده بیرونی استفاده میشود تا روتورهای چرخشی را که در جهت عکس یکدیگر حرکت مینمایند، هماهنگ کند. از آنجائی که روتورها نه با یکدیگر و نه با محفظه تراکم کمپرسور تماس پیدا میکنند بنابراین در محفظه تراکم، نیازی به روغن کاری نیست در نتیجه هوای فشرده شده کاملاً عاری از روغن است. روتورها و محفظه با دقت بسیار زیادی ساخته میشوند تا نشت روغن از قسمت تراکم به قسمت ورود هوا به حداقل برسد.
نسبت فشار هوای اختلاط شده، توسط اختلاف درجه حرارت بین ورودی و خروجی، محدود میشود. به همین دلیل است که کمپرسورهای مارپیچی روغنکاری نشونده را غالباً به صورت چندین مرحلهای میسازند.
کمپرسور مارپیچی مایع تزریقی:
در این نوع کمپرسور تزریقی، مایعی با هدف روغن کاری و خنک کاری به محفظه تراکم و غالباً به یاتاقانهای کمپرسور تزریق میشود. نقش این مایع خنک کاری و روغن کاری کمپرسور و کاهش نشت برگشتی به قسمت ورودی هوا است.امروزه، روغن، به دلیل خواص خوب روانسازی رایجترین مایع مورد استفاده در روانکاری است.
با توجه به این از مایعات دیگری نیز استفاده میشود، از جمله آب. کمپرسورهای مارپیچ مایع تزریقی میتوانند برای نسبتهای فشار بالا ساخته شوند، زیرا که با یک مرحله تراکم هوا فشاری معادل ۱۳ بار ایجاد مینماید.
کمپرسور دندانهدار:
واحد هواساز در کمپرسور دندانهدار (Tooth compressor) از دو روتور تشکیل میشود که در محفظه تراکم به طرف یکدیگر حرکت میکنند. فرایند فشرده سازی از سه مرحله مکش، تراکم و رانش تشکیل میشود. در مرحله مکش، هوا وارد محفظه تراکم میشود، که با حرکت روتورها به تدریج کوچک و کوچکتر میگردد. خروجی هوا در مرحله تراکم به وسیله یکی از روتورها مسدود میباشد، در حالیکه ورودی برای مکش هوای تازه در قسمت دیگر محفظه تراکم باز است.
عمل تخلیه هنگامیصورت میگیرد که یکی از روتورها کانال را باز کند و بدین ترتیب هوای متراکم شده با نیروی زیادی به بیرون از محفظه تراکم فرستاده شود. مراحل مکش و رانش هوا در محفظه تراکم بصورت شعاعی صورت میپذیرند، که این امکان را فراهم میآورد از طرحهای سادهتر یاتاقان استفاده شود و همچنین ویژگیهای پر کردن هوا را بهبود بخشد.
هر دو این روتورها از طریق چرخدندهای هماهنگ شده و به طور همزمان میچرخند. حداکثر نسبت فشاری که توسط کمپرسور دندانهدار روغن کاری نشونده بدست میآید، ۵/۴ است. در نتیجه برای فشارهای بالاتر چندین مرحله دیگر مورد نیاز است.
کمپرسور فرفرهای:
این کمپرسور یکی از انواع کمپرسورهای جابجایی مارپیچی روغن کاری نشونده است، به عنوان مثال این کمپرسور با کاهش همواره حجم معینی از هوا، آن را فشرده میسازد. واحد هواساز کمپرسور از یک حلزونی ثابت در قسمت محفظه و یک موتور که به صورت گریز از مرکز راهاندازی میشود و همچنین یک مارپیچ متحرک، تشکیل شده است. حلزونیها با اختلاف زاویه ۱۸۰ درجه نصب میشود تا محفظه هوایی با حجمهای متغیری را تشکیل دهند.
این امر باعث میشود که قسمتهای تشکیل دهنده کمپرسور دارای تعادل شعاعی باشند، میزان نشتی وقتی که اختلاف فشار در محفظههای هوا کمتر از اختلاف فشار بین ورودی و خروجی باشد، به حداقل میرسد. حلزونی متحرکت توسط میل لنگی به کار انداخته میشود که دارای کورس کوتاهی است و این مارپیچ به طور گریز از مرکز در حول مرکز حلزونی ثابت حرکت میکند.
قسمت ورودی هوا در بالای محفظه تعبیه شدهاست. وقتی که مارپیچ متحرک برخلاف عقربههای ساعت حرکت میکند، هوا به داخل فرستاده میشود و در یکی از محفظههای هوا حبس و به طور متغیری به سمت مرکز فشرده میشود. در این قسمت دریچه خروجی و سوپاپ یکطرفهای تعبیه شدهاست.
دوره تراکم به ازاء هر ۵/۲ دور چرخش در حال اجرا است که در این دوره، جریان هوا ثابت و بدون ضربه است. از آنجایی که این فرایند عاری از هرگونه تغییرات گشتاور بوده، تقریباً آرام و بدون لزرش است. بنابراین با کمپرسور پیستونی قابل مقایسه است.
کمپرسور پرهای :
اصول کار کمپرسور پرهای (Vane compressor) همانند بسیاری از موتورهای هوای فشرده دیگر است. پرهها معمولاً از آلیاژهای ریختگی مخصوص ساخته میشوند و بیشتر کمپرسورها از نوع روغن کاری شونده میباشند. یک روتور که دارای پرههای متحرک شعاعی است به صورت خارج از مرکز در محفظه استاتور نصب میشود.
وقتی که روتور میچرخد، پرهها به واسطه نیروی گریز از مرکز با دیوارههای استاتور تماس برقرار مینماید، وقتی که فاصله بین روتور و استاتور افزایش مییابد، هوا به داخل فرستاده میشود. هوا در محفظههای مختلف کمپرسور حبس شده و حجم این محفظهها همزمان با چرخش کاهش مییابد. وقتیکه پرهها از مقابل مجرای خروجی میگذرند، هوا تخلیه میشود.
کمپرسور حلقه روغنی:
کمپرسور حلقه روغنی (Liquid-ring compressor) یکی از انواع کمپرسورهای جابجایی است که دارای نسبت فشار درونی میباشد. روتور این کمپرسور دارای پرههای ثابتی است که به صورت خارج از مرکز در یک محفظه قرار گرفته که بخشی ازآن با مایعی پر میشود. چرخ پره، مایع را به اطراف محفظه کمپرسور منتقل نموده و به واسطه نیروی گریز از مرکز حلقهای از مایع در اطراف محفظه کمپرسور تشکیل میشود.
از آنجایی که محفظه کمپرسور بیضوی شکل است، حلقه مایع به صورت خارج از مرکز در اطراف روتور قرار میگیرد. حجم بین چرخ پره به طور متناوب تغییر میکند. این کمپرسور معمولاً دارای دو محفظه تراکم متقارن رو به روی هم است تا بدین ترتیب از اعمال نیروهای شعاعی بر روی یاتاقانها ممانعت به عمل آید. فرایند خنک کاری در این کمپرسور به صورت مستقیم است و به تماس بین مایع و هوا بستگی دارد، به این معنی است که افزایش درجه حرارت بر روی هوای تراکم یافته خیلی کم است.
با این وجود، اتلاف از طریق اصطکاک گرانروی مایع بین محفظه و تیغهها بالا است. هوا توسط مایع کمپرسور اشباع میشود، که به طور معمول آب است. گاهی اوقات به منظور جذب عنصر تشکیل دهنده معینی از گاز و یا حفاظت کردن کمپرسور در مقابل فرسودگی و خوردگی در مواقعی که گازهای تهاجمی تحت فشار قرار میگیرند، میتوان از مایعات دیگری نیز استفاده کرد.
دمندهها:
یک دمنده (Blower)، به این علت که بدون تراکم سازی درونی کار میکند، کمپرسور جابجایی نیست. وقتی که محفظه تراکم در تماس با مجرای خروجی قرار میگیرد، هوای فشرده از قسمت تراکم رهائی مییابد. وقتی که حجم اتاقک فشار با چرخشهای پیوسته کاهش مییابد، عمل تراکم صورت میپذیرد. بدین ترتیب، تراکم در تقابل با فشار کاملاً مخالف صورت میگیرد و به همین دلیل بازدهی کمپرسور کاهش مییابد و سر و صدای زیادی تولید میشود.
دور روتر هم شکل، متقارن معمولی، که برخلاف جهت یکدیگر در محفظه دارای انتهای مسطح میچرخند، در محفظه استوانهای کار میکنند. روتورها توسط چرخ دنده همزمان کنندهای به طور هم زمان با یکدیگر میچرخند. دمندههای معمولاً هوا روغن کاری نشونده میباشند. بازدهی پایین باعث میشود که آنها فقط در کاربردهای کم فشار و فشرده سازی تک مرحلهای مورد استفاده قرار گیرند، حتی اگر دو یا سه مرحلهای آن در دسترس باشد.
دمندهها معمولاً به عنوان پمپهای خلاء و عوامل نیوماتیکی به کار گرفته میشوند.
راندمان سیستمهای کمپرسور :
کمپرسورها بعد از پمپها، دومین تجهیزات مصرف کننده انرژی در صنایع مختلف میباشند (با مصرف ۱۶ درصد برق موتورهای صنعتی توسط کمپرسورهای هوا و ۷ درصد آن توسط کمپرسورهای سیستمهای تبرید) و نیز دومین جایگاه در پتانسیل کاهش مصرف انرژی را نیز به خود اختصاص میدهند (به طور متوسط ۱۷٫۱ درصد) .
کمپرسورهای دیگر:
پمپهای خلاء:
خلاء به معنی فشار پایینتر نسبت به فشار اتمسفر است. یک پمپ خلاء، کمپرسوری است که در این دامنه فشار کار میکند از جمله ویژگی خاص پمپ خلاء این است که آنها با نسبت فشار خیلی بالا کار میکنند، با این وجود، علیرغم این موضوع، کمپرسورهای متراکم کننده چند مرحلهای میتوانند برای محدوده فشارهای ۱ بار تا ۱/0 بار مورد استفاده قرار گیرند.
کمپرسورهای کمکی:
کمپرسور کمکی (Booster compressor)، کمپرسوری است که هوای فشرده شده از قبل را تا فشار بالاتری متراکم میسازد. این کمپرسور برای جبران فشارهایی که در طول خطوط لولههای طویل افت کرده است، مورد استفاده قرار میگیرد و یا در مواردی که به فشارهای بالاتری در فرایند نیاز است، استفاده میشود.
تراکم ممکن است که یک یا چند مرحلهای باشد و کمپرسور نیز میتواند از نوع دینامیکی یا جابجایی باشد، اما در این مواقع کمپرسورهای پیستونی رایجترین هستند. توان مورد نیاز برای کمپرسور کمکی با افزایش نسبت فشار، افزایش مییابد، درحالیکه جرم در حال حرکت افت مینماید. منحنی توان که تابعی از فشار ورودی میباشد از نظر شکل کلی با منحنی پمپ خلاء مشابه است.
تشدید کنندههای فشار:
تشدید کنندههای فشار (Pressure intensifiers)، فشار را در سیال افزایش میدهند به عنوان مثال برای تستهای آزمایشگاهی بر روی شیر، لولهها و شیلنگها. فشاری حدود ۷ بار را میتوان با یک مرحله تا ۲۰۰ بار یا حتی تا فشار ۱۷۰۰ بار در تجهیزات چند مرحلهای افزایش داد.
تشدید کننده فشار فقط برای جریانهای خیلی کم موجود میباشند. وقتی که محفظه پر فشار از هوا پر میشود، پیستون کم فشار بالا برده میشود. وقتی که سیال مولد فشار وارد محفظه میشود پیستون به طرف پایین رانده میشود، و تحت فشار بالایی سیال را به بیرون میراند.
تشدید کننده فشار میتواند در یک فرایند تناوبی تا دامنه سطح فشار از پیش تنظیم شدهای کار کند. تمامی گازهای خنثی میتوانند به این طریق فشرده شوند. هوا را نیز میتوان در یک تشدید کننده فشار متراکم ساخت، اما باید کاملاً عاری از روغن باشد تا از احتراق خود به خود آن ممانعت شود.